DEVE GÜREŞİNE SANATSAL BİR DOKUNUŞ: CAZGIRLIK

Güreşe Hazırlanan Bir Deve

Deve, Türklerin hayatında o kadar önemli bir yere sahip olmuştur ki, halk inanışlarından edebi eserlere kadar pek çok alanda bu etkinin izlerini görmek mümkündür. Günümüzde geleneği koruma ve yaşatma adına, Ege Bölgesi’nde yazılı olmayan kültürel birikimin öncüllerinden devecilik ve deve güreşleri önemli bir yer tutmaktadır. Deve güreşi deyince akla gelen ilk figürlerden birisi de tartışmasız cazgırlardır.

Cazgırlık bir meslek mi yoksa bir sanat dalı mı bir cazgırı iş başında görmeden karar vermek zordur. Çevrenizde bir pehlivan ya da bir güreş müsabakası varsa mutlaka bir cazgır da var demektir. Çünkü kalabalıkları coşturmak, olup biteni ortama yabancı olanlar için bile cazip hale getirmek cazgırların işidir. Bunu genellikle doğaçlamalarla yapar cazgırlar. Doğaçlama yetenekleri tartışmasızdır bu insanların. Bölgedeki güreşçi develerin özelliklerini, sahiplerini ve  onların bakıcılarına (Savran) kadar güreş devesi kültürünün içindeki tüm özellikleri güreşler sırasında  seyircilerle paylaşır cazgırlar. 

Mani Dizen Cazgır

Doğaçlama maniler dizerler güreş meydanında kalabalığı coşturarak. Hatta kendi emprovizasyon yeteneklerinin yanında, Dadaloğlu, Karacaoğlan gibi ünlü halk ozanlarının şiirlerini de seslendirerek güreşleri daha da  keyifli hale getirirler. Birer televizyon spikeri gibidirler aslında, farklı olan ise önlerinde bir prompter bulunmamasıdır. Bir cazgır yaklaşık beş saat boyunca canlı anlatım yapar bir deve güreşi esnasında ve her anında aynı enerjiyi yansıtır izleyicilere. Mesleğe adanmışlık ruhu mudur yorulmalarını engelleyen yoksa başka bir sırrı mı barındırırlar gizemle, bilinmez ama kolay iş de değildir cazgırlık. Bilgi, emek, yetenek ister. O yüzdendir ki bugün Türkiye Deveciler Federasyonu’na bağlı cazgır sayısı 6-7 kişi ile sınırlıdır.

Profesyonel Cazgır Ali Ballıoğlu

Aydın Yenipazar ilçesi sakinlerinden emekli edebiyat öğretmeni Ali Ballıoğlu, 1971 yılında hobi olarak başladığı profesyonel cazgırlık işini 46 yılı aşkın zamandır sürdürerek Ege Bölgesi deve güreşi kültüründe efsane bir isim haline gelenlerden. Ballıoğlu Ege’nin her yöresindeki deve güreşlerinin aranan ismi. Öğretmenlikten emekli olduğu 1995 yılına kadar amatörce yaptığı cazgırlık emeklilik sonrası profesyonelleşerek günümüze kadar devam etmiş.

Profesyonel Cazgır Ali Ballıoğlu

Kimbilir… Belki bu aralar sizin de yolunuz Ege’nin şirin kasabalarından birinde, bir deve güreşi sahasında;

“Allah Allah İllaallah

Erler çıktı meydane

Biri birinden merdane

Biri Ak Biri Kara

Mevla’m her birine kuvvet vere” manisini okuyan bir cazgırla kesişir.

Ege sürprizlerle doludur ve sizi mutlu etmeye yeter.

Kaleme alan: Hüsnü Egemen ABİRDÂN