Egeye Dönüş ailesi
olarak, mecramızın sadece sanal ortamda Ege temalı ürünler satan bir mağaza
olmadığını ara ara ifade ediyoruz. Bu bilinçle, Ege’yi tüm güzellikleriyle
hissetme ve hissettirebilme gayesinde olduğumuz, takipçilerimizin malumudur.
Yepyeni bir yazı ve farklı bir keşif deneyimiyle daha sizleri baş başa
bırakırken, okumanızı mümkünse bir fincan kahve eşliğinde yapmanızı tavsiye
ediyoruz. Zira keyifli bir yazı sizleri bekliyor...
TARİHİ TÜRK EVLERİNİ KORUMA HAFTASI
1982 yılından bu yana
“Tarihi Türk Evlerini Koruma Derneği” tarafından her yıl mayıs ayının son
haftasında kutlanmakta olan “Tarihi Türk Evlerini Koruma Haftası” münasebeti
ile sizleri Fethiye’den Datça’ya, Marmaris’ten Bodrum’a neredeyse bütün
ilçelerini ziyaret etme imkanı bulduğumuz, ilçelerinin yanında sönük kalmış,
Ege’nin naif kentlerinden Muğla’nın kent merkezine götürmek istiyoruz.
Belediyenin Logosuna Yansımış Muğla Bacaları |
ESKİ MUĞLA EVLERİ
Muğla kent merkezinde özellikle Hisar Dağı
eteğinde kurulmuş Eski Muğla Şehri İstanbul’un köşk ve yalıları kadar teknik ve
modernlikle buluşmamış olsa bile, Safranbolu ya da Eskişehir Odunpazarı Evleri
kadar rengarenk, Mardin ya da Kapadokya evlerinin büyüleyici atmosferini
yansıtmıyor olsa bile Klasik Ege Türk evlerinin en nadir örneklerini bünyesinde
barındırmaktadır.
Özellikle Osmanlı Devleti zamanında develerin yükleriyle rahat geçebileceği genişlikte yapılmış olup, günümüzde araç trafiğine elverişli olmayan, bir aracın bile zorlanarak geçebildiği Eski Muğla’nın dar sokaklarında gezintinize başlayınca tarihin derinliklerine yol alacağınızın taahhütünü veriyoruz.
Özellikle Osmanlı Devleti zamanında develerin yükleriyle rahat geçebileceği genişlikte yapılmış olup, günümüzde araç trafiğine elverişli olmayan, bir aracın bile zorlanarak geçebildiği Eski Muğla’nın dar sokaklarında gezintinize başlayınca tarihin derinliklerine yol alacağınızın taahhütünü veriyoruz.
Dar Muğla Sokakları |
Tarihin derinliklerine yolculuk yapmaktan kastımız elbette az ileriden kafasında fes, sırtında güğümüyle şerbetçinin çıkacak olma ihtimali ya da arkanızdan sırtında sele, elinde terazisiyle seyyar bir kasabın gelme ihtimali değildir; bizzat yaşanmışlıklarıdır.
DIŞ KAPILAR
Dar sokaklarda avlu duvarlarıyla aynı boyda
yapılmış devasa dış kapılar kesinlikle dikkatinizi çekecektir. Üstleri alaturka kiremitle
çatı şeklinde kapatılmış olan bu kapılar genellikle işlemeli iki kanattan
oluşmaktadır. Bu iki kanatlı büyük ve hantal kale kapısını andıran kapıların
açılıp kapanmasındaki zorluktan olsa gerek genellikle sağ taraftaki
kanatlarının ortasına tek kişinin geçebileceği alçak girişli küçük kapılar
yapılmıştır.
Çift Kanatlı Dış Kapı |
Sağ Kanattaki Küçük Kapı |
KAPI TOKMAKLARINDAKİ ZARAFET
Eski Muğla Evlerinin belki de en güzel özelliği
her birinin yapılma amacı olan kapı tokmaklarıdır. Türk Mimarisinin inceliğinin
vücut bulduğu Osmanlı Tarzı Mimaride özellikle Ege Bölgesinde kapı tokmakları
misafirlerin ev sahiplerine kapıyı açma talimatından çok daha önemli anlamlar
içermektedirler. Öyle ki Eski Muğla Evlerinde tokmaklar iki çeşit yapılmıştır.
Birincisi zayıf metallerden daha tiz ses çıkartan tenekeye andıran tokmaklar,
ikincisi ise olabildiğince ağır ve gür ve tok ses çıkartan tokmaklar.
Kapı Tokmağı-1 |
Kapı Tokmağı-2 |
Gelen misafir kadın ise zayıf metalden yapılan tokmağı çalarmış ki ev sahibi gelenin kadın olduğunu anlasın ve evdeki erkekler kendilerine çeki düzen versin. Şayet gelen misafir erkek ise kalın tokmağı çalarmış ki avluda uygunsuz vaziyette bulunma ihtimali olan kadınlar toparlanma fırsatı bulsunlar.
Kalın Kapı Tokmağı |
Tiz Ses Çıkartan, Cansız Metalden Yapılmış Kapı Tokmağı |
ESKİ MUĞLA EVLERİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ
Genellikle iki katlı yarı taş yarı ahşap olarak
inşa edilen Eski Muğla Evlerinin alt katında müştemilat, mutfak, depo, kiler,
ahır gibi bölümler bulunurken asıl yaşam alanları ikinci kattadır. Muğla
Evlerini geniş saçaklar, alaturka kiremitli çatılar, işlemeli kapılar,
cumbalar, ocaklar, gömme dolap ve gömme banyolarla tasvir etmek mümkündür. Tabi
ki şehrin simgesi konumuna gelmiş bacaları unutmamak lazım.
ESKİ MUĞLA EVLERİNİN İÇ BÖLÜMLERİ
İşlemeli merdivenlerden çıkılan üst katta bütün
oda kapılarının açıldığı, yemeklerin yenilip ailenin beraber olduğu genellikle
‘ocak’ denilen şöminenin ısısı ve ışığında günün en fazla zamanının geçirildiği
bölüme ‘hayat’ denir. Hayatta bulunan ocağın sağında ve solunda gömme dolaplar
bulunur bu dolaplarda erzaklar muhafaza edilirdi.
İşlemeli Merdivenler ve Hayata Giriş |
Tavan işlemeleri ve oda kapıları da Türk
Mimarisinin en önem verdiği bölümlerdendir. Genellikle uzun kapıların
kullanıldığı odalar ise olabildiğince sade bir görünüme sahip olmasının yanı
sıra bazı yapılarda ise oda köşelerinde gömme banyolara rastlanılmaktadır.
Özellikle kış aylarında ısınma amacıyla her odada ocak bulunurdu.
Ocağın Yanında Bulunan Gömme Dolaplar |
Oda Kapısı |
Ocak |
CUMBALAR
Türk Mimarisinin kendine özgü en büyük özelliği
hiç şüphesiz cumbalardır. Anadolu başta olmak üzere Türkler egemenlik sürdüğü
Batı Avrupa ve Balkanlarda dahi Cumbalı ev özelliklerini sürdürmeyi
başarabilmişlerdir. İklim, doğa koşulları, malzemeye ulaşabilirlik ve ihtiyaca
göre Anadolu coğrafyasında farklı ev tipleri inşa eden Türkler her coğrafyada
Cumba yapma özelliğini sürdürmüştür.
Cumba |
Aile mahremiyetine önem veren Türkler evlerin sokak taraflarında çok fazla pencere kurmamış, hemen hemen bütün pencerelerini avluya çevirmişler ve ihtiyaç olan güneş ışığını daha fazla alabilmeyi ise cumbalar aracılığıyla karşılamışlardır. Cumbalar genel olarak dış taraftan ‘eli belinde’ denilen sistemle sağlamlaştırılmış, iç tarafta ise ‘divan’ denilen oturma alanlarıyla kullanışlı hale getirilmiştir.
Cumbanın İç Kısmı ve Divan |
Eli Belinde İle Sağlamlaştırılmış Cumba |
ÇATILAR VE BACALAR
Eski Muğla Evleri üzerini örtme konusunda ise
alaturka kiremit kullanmış ve geniş saçaklar kullanma gereksinimi
hissetmişlerdir. Ayrıca Muğla’nın simgesi haline gelmiş bacalara değinmemek
elbette olmaz. Muğla Bacaları kendine özgü iki tane kiremit ile şapka şeklinde
kapatılmıştır. Kente karakteristik özellik kazandıran bu baca sistemi Eski
Muğla Evlerinin en önemli ayraçları arasında gösterilmektedir.
Meşhur Muğla Bacaları |
Tarihi Evleri Koruma Haftasına Binaen Ege’nin güzel kenti Muğla’nın deniz-kum-güneş üçleme turizminin yanı sıra aynı zamanda tarihi dokusunu hissedip anlatmaya çalıştığımız bu yazımızda esas olarak gayemiz modern kentleşme kisvesi altında kaza(!) sonucu yanan Tarihi Evlere karınca misali su taşıma çabasıdır.
Yorumlar
Yorum Gönder